Przeciwwskazania do diety ketogenicznej

Przed wprowadzeniem organizmu w stan ketozy należy przeprowadzić podstawowe badania i koniecznie upewnić się, że będzie on dla nas bezpieczny (zalecane badania na keto obejmują między innymi podstawowe badania krwi i moczu). Dlatego też warto wiedzieć, jakie są przeciwwskazania do diety ketogenicznej. Główne z nich to:

• cukrzyca typu 1,
• nieustabilizowana, zaawansowana, wiążąca się z powikłaniami lub wymagająca przyjmowania leków cukrzyca typu 2,
• choroby nerek,
• choroby trzustki,
• osteopenia, osteoporoza i inne choroby kości lub predyspozycje do ich występowania,
• schorzenia woreczka żółciowego lub jego brak.

Dieta ketogenna nie powinna być podejmowana przez osoby z niedowagą oraz zmagające się z zaburzeniami odżywiania lub mające historię takich zaburzeń. Szczególną ostrożność powinny zachować osoby przyjmujące na co dzień leki lub będące świeżo po zabiegach operacyjnych. Do przeciwwskazań do keto należą również czas ciąży, połogu i karmienia piersią.

Warto pamiętać, że dieta ketogeniczna nie powinna być podejmowana przez osoby w zbyt młodym wieku. Jedynym wyjątkiem jest tu ketoza kliniczna - forma terapii stosowana w leczeniu lub łagodzeniu objawów niektórych jednostek chorobowych, na przykład epilepsji. Ketoza osiągana w wyniku stosowania diety ketogennej to tak zwana ketoza odżywcza.

Kwasica ketonowa - co to takiego?

Kwasica ketonowa jest metabolicznym powikłaniem cukrzycy będącym skutkiem głębokiego niedoboru insuliny. W jego konsekwencji dochodzi do szeregu reakcji, których głównym efektem jest zbyt wysoki poziom glukozy we krwi - hiperglikemia - połączony z odwodnieniem i zwiększonym wydzielaniem ciał ketonowych. Przekłada się to na poważne zaburzenie równowagi kwasowo-zasadowej organizmu. Cukrzycowa kwasica ketonowa jest stanem niebezpiecznym dla zdrowia, a nawet życia.

Kwasica cukrzycowa najczęściej wywołana jest przez:

• nieleczoną cukrzycę,
• źle leczoną cukrzycę,
• różnego rodzaju zakażenia,
• zawał serca, udar mózgu, zapalenie trzustki,
• inne stany chorobowe i sytuacje życiowe (na przykład wyczerpanie organizmu, nadmiar stresu) zwiększające zapotrzebowanie na insulinę.

Specyficznym rodzajem kwasicy jest alkoholowa kwasica ketonowa - jest ona skutkiem połączenia nadmiernego spożywania alkoholu i głodu, co skutkuje nadmierną produkcją ciał ketonowych i hiperglikemią. Kwasica bywa także bardzo rzadkim powikłaniem cukrzycy ciążowej.

Cukrzycowa kwasica ketonowa a dieta ketogeniczna

Kwasica ketonowa i ketoza odżywcza to dwa zupełnie różne od siebie stany metaboliczne. Ten drugi to cel przyświecający nam na diecie ketogennej - stosując keto jadłospis dobrowolnie wprowadzamy się w stan ketozy, by czerpać z niego liczne korzyści zdrowotne oraz efektywnie wykorzystywać ciała ketonowe w roli źródła energii, co może przekładać się na skuteczną walkę ze zbędnymi kilogramami.

Owszem, keto efekty w teorii przypominają kwasicę - w końcu ketoza wiąże się z obniżeniem poziomu nie tylko cukru, ale również insuliny we krwi, a także ze wzmożoną produkcją ciał ketonowych. Ze względu na całkowitą zmianę stanu metabolicznego organizmu, na początku diety ketogenicznej mogą pojawić się objawy przypominające kwasicę. Są to oznaki, że w naszym ciele pojawił się stan ketozy.

Ketoza odżywcza, która prowadzi do objawów takich jak keto grypa, zwiększone oddawanie moczu czy nadmierna potliwość, nie jest stanem zagrożenia zdrowia. Są to objawy przemijające, całkowicie normalne w czasie adaptacji do diety ketogennej, i nie powinny mieć charakteru patologicznego (na przykład zmęczenie o nasileniu niepozwalającym wstać z łóżka). Właściwością ketozy jest utrzymywanie poziomu glukozy we krwi na niskim, stabilnym poziomie - podobnie zresztą jak insuliny, z tym że ketoza nie prowadzi do jej niedoboru. Również w zakresie stężenia ciał ketonowych we krwi nawet mocna ketoza nie dorównuje wartościom uzyskanym przez osoby w stanie kwasicy (powyżej 10 mmol/L).

Kwasica ketonowa na diecie ketogenicznej jest - obok hipoglikemii, zbędnej utraty wagi oraz ryzyka utraty kontroli nad chorobą - głównie powikłaniem związanym z podjęciem diety przez osoby cierpiące na cukrzycę typu 1.

Kwasica ketonowa bez cukrzycy pojawia się wyjątkowo rzadko i zazwyczaj jest konsekwencją zbyt restrykcyjnej diety, warto jednak być świadomym jej objawów, by w razie jej wystąpienia reagować możliwie jak najszybciej. Równocześnie należy jeszcze raz podkreślić, że cukrzycowa kwasica ketonowa i ketoza odżywcza to dwa różne stany - kwasica cukrzycowa jest powikłaniem cukrzycy wymagającym interwencji lekarskiej.

Objawy kwasicy ketonowej

Początkowe objawy kwasicy ketonowej mogą pojawić się w sposób gwałtowny lub stopniowy. Podstawowe z nich to:

• wzmożone pragnienie,
• wielomocz,
• uczucie suchości w jamie ustnej, suchość języka,
• acetonowy oddech,
• zmęczenie, osłabienie, senność,
• często także nudności, wymioty, bóle brzucha, bóle i zawroty głowy, ból w klatce piersiowej, duszności.

Symptomy nasilają się w miarę upływu czasu. Kwasica ketonowa, wobec której nie zostają podjęte odpowiednie działania medyczne, prowadzi do zmian w ciśnieniu krwi, pulsie, oddechu oraz do zaburzeń świadomości, aż do całkowitej utraty przytomności. W skrajnych przypadkach występuje śpiączka ketonowa.

Leczenie kwasicy ketonowej

Kwasica ketonowa wymaga interwencji medycznej. Niebezpieczeństwo zagrożenia zdrowia, a nawet życia, zwiększa się w zależności od tego, ile trwa kwasica ketonowa - dlatego z tego typu interwencją absolutnie nie należy zwlekać. Pod żadnym pozorem nie należy czekać, aż pojawi się śpiączka ketonowa - jest to stan zagrożenia życia.

Leczenie kwasicy ketonowej skupia się na działaniach mających na celu przywrócenie równowagi biochemicznej krwi. Oznacza to zazwyczaj konieczność przetoczenia dużej ilości płynów i przeprowadzenia insulinoterapii w celu nawodnienia organizmu, wyrównania zaburzeń elektrolitowych i zmniejszenia hiperglikemii. Po podjęciu tych działań niezbędne jest dalsze monitorowanie stanu pacjenta. W niektórych przypadkach konieczna może być dodatkowa antybiotykoterapia, suplementacja lub farmakoterapia zapobiegawcza, na przykład w celu zmniejszenia ryzyka wystąpienia zakrzepicy.

Nieleczona kwasica prowadzić może do między innymi:

• dalszych zaburzeń równowagi kwasowo-zasadowej,
• niedoboru lub nadmiaru potasu i glukozy,
• niewydolności nerek,
• obrzęku płuc,
• posocznicy (sepsy),
• krwawienia z układu pokarmowego,
• rozpadu tkanki mięśniowej.

Wcześnie rozpoznana kwasica jest całkowicie uleczalna, jednak może mieć dalsze konsekwencje zdrowotne. Po jej wyleczeniu przeprowadza się zazwyczaj konsultacje mające na celu zmniejszenie ryzyka jej wystąpienia w przyszłości.

Wiem już, co to jest kwasica ketonowa - co dalej?

Mam nadzieję, że teraz wiesz już dobrze, czym jest kwasica ketonowa, jak ją rozpoznać i jak z nią walczyć. Pamiętaj, że w przypadku zdrowych osób bez przeciwwskazań do diety ketogenicznej szanse jej wystąpienia są bardzo niskie - jeśli nie masz wspomnianych przeciwwskazań, nie powinieneś rezygnować z korzyści, jakie może przynieść ci stan ketozy. Dla pewności przed przejściem na keto wykonaj wszystkie niezbędne badania i skonsultuj się ze swoim lekarzem lub specjalistą z zakresu diety keto.