Co to jest ketoza?

Ketoza jest specyficznym stanem metabolicznym organizmu. Metabolizm to określenie używane do opisania ogółu reakcji zachodzących w danym organizmie, obejmujących między innymi przemianę materii i wykorzystanie energii. Efektywny, prawidłowy przebieg procesów metabolicznych zapewnia organizmowi i jego narządom optymalną pracę.Czynnikiem odróżniającym stan ketozy od innych stanów metabolicznych jest wykorzystanie tłuszczów, a nie cukrów, jako głównego źródła energii. Wiąże się ono ze stosowaniem diety keto - stąd często używana nazwa "ketoza dietetyczna". Warto przy tym pamiętać, że ketoza dietetyczna jest absolutnie naturalnym stanem metabolicznym.Ketoza osiągana w wyniku stosowania diety ketogenicznej to także ketoza odżywcza. Jej efektem jest między innymi obniżenie poziomu cukru we krwi. Ketoza odżywcza nie wiąże się jednak ze stałą zmianą pH krwi - jest całkowicie bezpieczna i korzystna dla zdrowia człowieka. Nie można mylić jej z ketozą kliniczną, która jest formą terapii stosowanej w celu poprawy zdrowia pacjentów cierpiących na różnego rodzaju choroby, na przykład epilepsję (głównie u dzieci).

Na czym polega ketoza?

Ketoza rozpoczyna się, gdy ograniczamy - w sposób stopniowy lub nagły - ilość spożywanych na co dzień węglowodanów. W tradycyjnej diecie węglowodany wykorzystywane są przez ludzki organizm jako źródło energii. Na keto rolę tę pełnią tłuszcze, a dokładniej ciała ketonowe.Ciała ketonowe, czyli ketony, to związki chemiczne będące pośrednimi metabolitami (produktami metabolizmu) tłuszczów. Ich produkcja jest całkowicie normalnym zjawiskiem, za które odpowiedzialna jest nasza wątroba, jednak na tradycyjnej diecie ilość produkowanych przez nią ketonów jest niewielka. Ketoza dietetyczna wzmaga produkcję ciał ketonowych. Podstawowe ketony to:

• beta-hydroksymaślan (BHB),
• acetylooctan,
• aceton (powstały w wyniku spontanicznej dekarboksylacji acetooctanu).

Ketoza sprawia, że stężenie ciał ketonowych we krwi jest wyższe niż poziom glukozy. Ketoza odżywcza może zostać stwierdzona, gdy poziom ciał ketonowych we krwi wynosi więcej niż 0,5 mmol/litr.Ketony wykorzystywane są jako źródło energii, a przyzwyczajony do ich używania organizm chętnie pozyskuje tłuszcze nie tylko z pożywienia, ale i z własnych zapasów. To dlatego wprowadzenie deficytu kalorycznego na keto jest tak skuteczną formą odchudzania się, w tym utraty centymetrów z problematycznych miejsc, takich jak brzuch czy uda.Niestety, o ile pełne wejście w ketozę jest zadaniem dość wymagającym, o tyle wypadnięcie z niej jest stosunkowo proste. Nieintencjonalne wyjście z ketozy wiąże się najczęściej ze spożywaniem węglowodanów w zbyt dużych ilościach, ale nie tylko - może za nie odpowiadać także spożywanie zbyt dużej ilości białka. Dlatego też dieta na ketozie powinna opierać się na przyjmowaniu pokarmów o precyzyjnie określonej zawartości tłuszczów, białka i węglowodanów.

Etapy ketozy

Stopniowo rosnący w siłę stan ketozy podzielić można na kilka faz, które pozwalają organizmowi na dostosowanie się do nowej sytuacji i efektywne funkcjonowanie wykorzystujące ciała ketonowe jako źródło energii. Etapy ketozy to:

• faza wyczerpania glikogenu - trwa od 6 do 24 godzin po ograniczeniu ilości spożywanych węglowodanów i sprawia, że organizm przechodzi przez znaczny spadek poziomu insuliny oraz wzrost poziomu glukagonu (hormonu trzustkowego stymulującego wzrost stężenia glukozy we krwi, swoistego przeciwieństwa insuliny), przez co wątroba rozpoczyna proces rozkładania zmagazynowanego glikogenu,
• faza glukoneogenna - trwa od 2 do 10 dni po rozpoczęciu ograniczania ilości przyjmowanych węglowodanów, rozpoczyna się po wyczerpaniu zapasów glikogenu i rozpoczęciu wytwarzania w wątrobie acetooctanu,
• faza ketogeniczna - faktyczne rozpoczęcie ketozy, czyli uniezależnienie się od węglowodanów, zwiększenie produkcji ciał ketonowych i swego rodzaju przestawienie się na używanie ketonów jako źródła energii,
• faza adaptacji - czyli ketoadaptacja, może trwać od kilku do nawet kilkunastu tygodni i wiąże się z pełnym przystosowaniem organizmu do nowego dla niego stanu metabolicznego.

Po przejściu przez wszystkie z wymienionych etapów ketoza dietetyczna zaczyna przynosić naszemu organizmowi szereg korzyści zdrowotnych, w tym spalanie tkanki tłuszczowej.

Ketoza dietetyczna - jak ją rozpoznać?

Objawy ketozy, choć niekiedy nieprzyjemne, są dobrym wyznacznikiem tego, że podejmowane przez nas działania dają efekty i jesteśmy o krok od pełnego wejścia w ten stan metaboliczny. Do objawów tych zaliczyć można:

• zwiększone oddawanie moczu,
• nieprzyjemny oddech,
• suche usta,
• pobudzenie przy zmniejszonym apetycie.

By upewnić się, że ketoza dietetyczna na dobre zagościła w naszym organizmie, można wykonać stosowne badania. Do wyboru mamy badanie obecności ketonów w moczu lub krwi. Warto pamiętać, że to drugie badanie jest o wiele bardziej miarodajne, ale i nieco droższe. Testy na stan ketozy oferuje coraz więcej aptek; można je także kupić przez Internet.Wiele osób przechodzących na dietę tłuszczową obawia się keto grypy, która również może być uznana za objaw wchodzenia w ketozę. Keto grypa to zespół symptomów właściwych dla początkowych faz ketozy. Należą do nich objawy ketozy takie jak:

• bóle i zawroty głowy,
• problemy z koncentracją, mgła mózgowa, rozdrażnienie,
• zmęczenie, zaburzenia snu,
• bóle i skurcze mięśni,
• różnego rodzaju problemy trawienne (zarówno biegunka, jak i zaparcia),
• podwyższona temperatura ciała.

Istnieje kilka sposobów na poradzenie sobie z keto grypą (między innymi dbanie o odpowiednie nawodnienie organizmu i uzupełnianie elektrolitów, spożywanie pełnych witamin i składników odżywczych, bulionów, suplementacja, odpoczynek, delikatne ćwiczenia fizyczne), jeśli jednak uciążliwe objawy ketozy utrzymują się przez kilka tygodni lub są wyjątkowo dotkliwe (na przykład zmęczenie tak wielkie, że nie można wstać z łóżka), należy natychmiast skonsultować się z lekarzem. Na szczęście takie sytuacje są wyjątkowo rzadkie i w większości przypadków już po kilku dniach keto grypa przestaje być problemem osób na keto.

Ketoza - czy warto?

Krótka odpowiedź to: tak! Niektóre osoby mają wątpliwości co do tego, czy ketoza jest zdrowa i bezpieczna, bez obaw jednak - jeśli nie posiadasz przeciwwskazań zdrowotnych, które mogłyby zdyskwalifikować keto jako dietę dla ciebie, nie masz się czym martwić.Skutki uboczne ketozy, takie jak na przykład kwasica ketonowa (ketokwasica, nadmierna produkcja ciał ketonowych prowadząca do zagrażającego zdrowiu i życiu stanu zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej we krwi), należą do rzadkości i najczęściej związane są ze stosowaniem diety ketogennej przez osoby borykające się z cukrzycą typu 1.Wróćmy jednak do przyjemnych kwestii, bo pozytywne efekty ketozy mówią same za siebie! Oto niektóre z nich:

• obniżenie i ustabilizowanie poziomu cukru we krwi,
• odwrócenie stanu przedcukrzycowego, redukcja insulinooporności, a niekiedy nawet odwrócenie cukrzycy,
• regulacja i ogólne zmniejszenie apetytu,
• efektywna utrata masy ciała i zwiększone spalanie tkanki tłuszczowej,
• obniżenie ciśnienia krwi,
• poprawa w zakresie poziomu złego cholesterolu we krwi.

Ketoza jest obiektem wielu nowoczesnych badań naukowych. Wiele z nich daje nadzieję, że jest ona pomocna w walce ze schorzeniami takimi jak choroby neurodegeneracyjne, chroniczne migreny czy zespół policystycznych jajników.

Jeśli dobrze przygotujesz się do przejścia na dietę ketogeniczną, na efekty ketozy nie będziesz musiał długo czekać. Mam nadzieję, że wkrótce i ty na własnej skórze przekonasz się, że ketoza to świetna sprawa!